Άμις: Ποια είναι η αίρεση από την οποία επηρεάστηκαν οι Παλαιοχριστιανοί της Κορινθίας

Η… εμφάνιση των αυτοαποκαλούμενων Παλαιοχριστιανών στην Κορινθία και η αναφορά τους στην επίδραση που έχουν δεχθεί από τα μέλη της αίρεσης Άμις έκανε πολλούς ν’ αναρωτηθούν ποια είναι αυτή η αίρεση και τι πρεσβεύει.

Σκεφτήκαμε λοιπόν να γράψουμε ένα άρθρο για την αίρεση αυτή που «μετρά» ιστορία αιώνων και ο συνολικός αριθμός των μελών της στις Η.Π.Α. και τον Καναδά ξεπερνά σήμερα τις 350.000.

Η ίδρυση της αίρεσης την Άμις

Οι Άμις προέρχονται από τους Μενονίτες, μια προτεσταντική χριστιανική αίρεση που εμφανίστηκε στη Ζυρίχη στις αρχές του 16ου αιώνα, στο πλαίσιο της αίρεσης των Αναβαπτιστών.

Το όνομά τους προήλθε από τον Μένο Σίμονς (1496-1561). Αφού χειροτονήθηκε ιερέας, προσχώρησε στην αίρεση των Αναβαπτιστών, των οποίων μετρίασε την αδιαλλαξία και τον φανατισμό. Ο Σίμονς, μεταξύ άλλων, υπήρξε συγγραφέας του «Θεμελιώδους Βιβλίου» (1539), ενώ δύο μαθητές του συγκέντρωσαν τη διδασκαλία του σε 40 άρθρα, που αποτέλεσαν την «Ομολογία της Βάτερλαντ». Η διδασκαλία των Μενονιτών περιλαμβάνει εκτός από αμιγώς θρησκευτικά ζητήματα (άρνηση της εκκλησιαστικής αυθεντίας και του βαπτίσματος σε παιδιά μικρότερα των 14 ετών) και, άλλα κοινωνικής φύσης, παρόμοια με αυτά την Αναβαπτιστών, όπως την απόρριψη κάθε πολιτικού περιορισμού, συμπεριλαμβανομένης και της στρατιωτικής θητείας. Οι απόψεις τους αυτές είχαν αποτέλεσμα τον κοινωνικό εξοστρακισμό τους και διώξεις.

Οι Μενονίτες διασπάστηκαν έπειτα σε πολλές κοινότητες. Μία από αυτές ήταν και οι Άμις. Ο Jacob Amman (περ. 1644-1730), ήταν Μενονίτης ηγέτης του οποίου οι αμφιλεγόμενες διδασκαλίες προκάλεσαν σχίσμα μεταξύ των ομοθρήσκων του στην Ελβετία, την Αλσατία και τη νότια Γερμανία. Ο Άμαν επέμεινε ότι κάθε εκκλησιαστικό μέλος των Μενονιτών που έχει αφοριστεί πρέπει να αποφεύγεται κοινωνικά και ότι όποιος έλεγε ψέματα θα έπρεπε να αφορίζεται. Ακολουθώντας το παράδειγμα του Ιησού εισήγαγε το πλύσιμο των ποδιών στη λατρευτική λειτουργία και δίδαξε ότι τα μέλη της Εκκλησίας πρέπει να ντύνονται με ομοιόμορφο τρόπο, ότι τα γένια δεν πρέπει να κόβονται κ.ά. Η προσπάθεια συμφιλίωσής του με τους υπόλοιπους Μενονίτες απέτυχε. Κοινότητες Άμις (Amish), όπως ονομάστηκε η νέα… αίρεση της αίρεσης των Μενονιτών εμφανίστηκαν στην Ελβετία, την Αλσατία, τη Γερμανία, τη Ρωσία και την Ολλανδία. Ωστόσο, η μετανάστευση των περισσότερων μελών των Άμις στη Βόρεια Αμερική τον 18ο, τον 19ο και τον 20ο αιώνα και η αφομοίωση άλλων από τους Μενονίτες, σχεδόν τους εξαφάνισε από την Ευρώπη.

Οι Άμις άρχισαν να μεταναστεύουν στη Βόρεια Αμερική, στις αρχές του 18ου αιώνα. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Πενσιλβάνια όπου υπάρχει ακόμα ένας μεγάλος οικισμός τους.

Μετά το 1850 δημιουργήθηκε σχίσμα και μεταξύ των Άμις, καθώς κάποιοι αποδέχονταν τις κοινωνικές αλλαγές και την τεχνολογική καινοτομία και άλλοι όχι. Στις αρχές του 21ου αιώνα υπήρχαν περίπου 250.000 Άμις που ζούσαν σε περισσότερους από 200 οικισμούς της «Παλαιάς Τάξης» στις Η.Π.Α. Σήμερα είναι πολύ περισσότεροι. Σημαντικότερα κέντρα τους είναι η Πενσιλβάνια, η Ιντιάνα, το Κάνσας, το Οχάιο, η Αϊόβα και το Ιλινόις. Δευτερεύοντα, κέντρα των Άμις υπάρχουν στο Ουισκόνσιν, το Μέιν, το Μιζούρι και τη Μινεσότα. Οι οικισμοί τους χωρίζονται σε εκκλησιαστικές συνοικίες, αυτόνομες συναθροίσεις περίπου 75 βαπτισμένων μελών. Αν η συνοικία γίνει πολύ μεγαλύτερη, διασπάται. Κάθε περιοχή έχει έναν επίσκοπο, έναν πρεσβύτερο και δύο έως τέσσερις ιεροκήρυκες.

Ο τρόπος ζωής των Άμις

Δύο βασικές έννοιες που εφαρμόζουν οι Άμις είναι η απόρριψη του Hochmut (αλαζονεία, υπεροψία) και ο μεγάλος σεβασμός τους για το Demut (ταπεινοφροσύνη) και το Gelassenheit (ηρεμία πνεύματος, αλλά και υποταγή). Απορρίπτουν καινοτομίες, αλλά και τεχνολογικά επιτεύγματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν χρησιμοποιούν ούτε την ηλεκτρική ενέργεια! Οι περισσότεροι Άμις μιλούν μεταξύ τους μια γερμανική διάλεκτο, γνωστή ως «γερμανικά της Πενσιλβάνιας», ενώ μια μικρή μειονότητα μιλά μια ελβετική διάλεκτο της περιοχής της Βέρνης ή μία αλσατική διάλεκτο. Μια αρχαία παραλλαγή της γερμανικής γλώσσας χρησιμοποιείται ως ιερή γλώσσα σε κοινότητες των Άμις, για αναγνώσεις της Βίβλου και τη Θεία Λειτουργία (Πηγή: Βικιπαίδεια).

Η Θεία Κοινωνία τελείται δύο φορές τον χρόνο. Τα άτομα βαφτίζονται όταν γίνονται δεκτά ως επίσημα μέλη στην Εκκλησία, σε ηλικία 17-20 ετών. Στα περισσότερα σπίτια των Άμις υπάρχει μια ειδική θέση δίπλα στη Βίβλο για τον «Καθρέπτη του Μάρτυρα», ένα βιβλίο που περιγράφει την ιστορία των Άμις και τιμά τους πολλούς προγόνους τους που πέθαναν για την πιστή τους. Εφημερίδα τους είναι η «The Budget» που πρωτοκυκλοφόρησε το 1890.

Οι Άμις είναι γνωστοί για τα απλά ρούχα τους και τον αντικομφορμιστικό τρόπο ζωής τους. Άνδρες και αγόρια φορούν μαύρα καπέλα και φαρδύ γείσο, σκουρόχρωμα κουστούμια, παλτό χωρίς ρεβέρ, φαρδιά παντελόνια, μονόχρωμα πουκάμισα, μαύρες κάλτσες και παπούτσια. Οι άντρες αφήνουν γένια αφού παντρευτούν, αλλά απαγορεύονται να έχουν μουστάκια! Οι γυναίκες και τα κορίτσια των Άμις φορούν καπέλα, μακριά φορέματα με βάτες στους ώμους, εσάρπες, κάλτσες και μαύρα παπούτσια. Οι κάπες και οι ποδιές τους στερεώνονται με ίσιες καρφίτσες ή κουμπώματα. Οι γυναίκες των Άμις δεν κόβουν ποτέ τα μαλλιά τους, τα οποία τα δένουν σε κότσο και απαγορεύεται να φορούν κοσμήματα οποιουδήποτε είδους. Ουσιαστικά, η ενδυμασία των Άμις είναι αυτή των αγροτών της Ευρώπης του 17ου αιώνα. Δεν χρησιμοποιούν αυτοκίνητα ή μοτοσικλέτες, παρά μόνο άλογα, κάρα και άμαξες! Όλα αυτά δείχνουν τον σεβασμό τους στην παράδοση και την ερμηνεία των βιβλικών κανόνων.

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια, ο πληθυσμός των Άμις αυξάνεται ραγδαία, καθώς κάθε οικογένεια έχει κατά μέσο όρο έξι με εννιά παιδιά! Έτσι, κάθε είκοσι περίπου χρόνια, οι Άμις διπλασιάζονται. Από 128.150 το 1992, έφτασαν τους 249.500 το 2010 και τους 350.665 το 2020! 6.000 περίπου από αυτούς, ζουν στον Καναδά και οι υπόλοιποι στις Η.Π.Α. Οι Άμις πληρώνουν φόρο εισοδήματος, φόρο επί των πωλήσεων και φόρο ακίνητης περιουσίας. Δεν πληρώνουν όμως χρήματα για κοινωνική ασφάλιση και δεν εισπράττουν επιδόματα. Κάποιες εμμονές τους πάντως είναι απίστευτες. Δεν χρησιμοποιούν χαρτί τουαλέτας, αλλά χαρτιά από εφημερίδες, φύλλα δέντρων και γρασίδι. Πολύ συχνά αρνούνται να εμβολιαστούν. Λόγω του υγιεινού τρόπου ζωής τους θεωρούν ότι δεν έχουν ανάγκη από γιατρούς, τους οποίους όμως επισκέπτονται, όπως και τα νοσοκομεία (όχι πάντως τα μέλη όλων των κοινοτήτων). Περισσότερα είναι τα προβλήματα που έχουν με τη στοματική τους υγεία. Τέλος, αν σκεφτούμε ότι ο αρχικός πυρήνας των Άμις ήταν 500 άτομα, υπάρχουν περιπτώσεις ενδογαμίας που προκαλούν γενετικές διαταραχές…

Βασική πηγή του άρθρου ήταν το λήμμα της Britannica: «Amis Definition, History, Beliefs, Education, Children…» (27/01/2024)