Μεγάλη Παρασκευή και Μεγάλο Σάββατο στο Άγιον Όρος – Συγκλονιστικές ώρες στο Περιβόλι της Παναγιάς

Τα καραβάκια, που εκτελούν τη συγκοινωνία μεταξύ του Αγίου Όρους και της υπόλοιπης Ελλάδας, για δεύτερο συνεχόμενο Πάσχα δε θα «ξεφορτώσουν» επισκέπτες και προσκυνητές στους αρσανάδες (λιμανάκια) των μονών της Αθωνικής Πολιτείας.

Στις Καρυές, πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, στα μοναστήρια, στις σκήτες, αλλά και στα μονοπάτια που τα συνδέουν, οι μικρές παρέες των λαϊκών θα είναι απούσες.

Οι αρχοντάρηδες –οι καλόγεροι που με φιλόξενη διάθεση και ζεστό χαμόγελο υποδέχονται τους επισκέπτες στα ιερά προσκυνήματα και τους τακτοποιούν στα δωμάτια παραμονής τους– δεν θα προσφέρουν νηστίσιμα λουκούμια και ρακί, σε όσους πιστούς θα επέλεγαν να «βιώσουν» τα Άγια Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Θεανθρώπου στην Αθωνική Πολιτεία.

Η πανδημία του κορονοϊού έφερε για ακόμα ένα Πάσχα εμπόδια στην πρόσβαση λαϊκών στο Άγιον Όρος.

Περισσότερο, όμως, εμπόδισε τις ψυχές τους να γεμίσουν με ευλάβεια, ευσέβεια και πίστη από την ιδιαίτερα κατανυκτική τη Μεγάλη Εβδομάδα και ιδιαίτερα χαρμόσυνη την Ανάσταση ατμόσφαιρα στο Περιβόλι της Παναγιάς.

Υπό κανονικές συνθήκες η διαμονή ενός πιστού σε μονή ή σκήτη του Αγίου Όρους τη Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί μία εμπειρία, που θα παραμείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη και την καρδιά του. Γι’ αυτό, άλλωστε αυτήν την περίοδο συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος ημερήσιος αριθμός προσκυνητών στην Αθωνική Πολιτεία, ο οποίος συχνά είναι υψηλότερος και από τον επιτρεπόμενο ημερήσιο αριθμό επισκεπτών.

Με αγάπη και υπομονή οι ηγούμενοι και οι απλοί μοναχοί συνήθως κάνουν αυτήν την περίοδο τα… στραβά μάτια αναφορικά με το επιτρεπόμενο όριο και εξυπηρετούν όσο γίνεται περισσότερους λαϊκούς, όσους μπορούν να «σηκώσουν» οι υποδομές του κάθε μοναστηριού.

Μ. Παρασκευή: Η κορύφωση του Θείου Δράματος
Συνήθως οι περισσότεροι από τους επισκέπτες μπαίνουν στο Άγιον Όρος με τα καραβάκια τη Μεγάλη Παρασκευή, προκειμένου με ταπεινότητα και ευσέβεια να «βιώσουν» την κορύφωση του Θείου Δράματος. Ανάλογα με το θαλάσσιο δρομολόγιο που θα επιλέξει ο καθένας, θα βρίσκεται σε κάποιον αρσανά ή θα περνάει από στεριάς το κατώφλι κάποιου μοναστηριού το αργότερο λίγο πριν το μεσημέρι της ιερότερης μέρας του χρόνου.

Η πρώτη εντύπωση του προσκυνητή που έχει επισκεφθεί και άλλες φορές, σε άλλες χρονικές περιόδους, το Άγιον Όρος, είναι ότι τη Μεγάλη Εβδομάδα και ιδίως τη Μεγάλη Παρασκευή οι ρυθμοί στα μοναστήρια είναι χαλαρότεροι από τον υπόλοιπο χρόνο.

Οι μοναχοί, καταβεβλημένοι από τη σκληρή νηστεία των πολλών εβδομάδων, κάνουν μόνο τα απαραίτητα διακονήματα, ενώ ακόμα και η τράπεζα (το μαγειρείο και ο χώρος του φαγητού) είναι κλειστή. Στους προσκυνητές τη Μεγάλη Παρασκευή προσφέρεται μόνο τσάι, αν το επιθυμούν, στο αρχονταρίκι (χώρος υποδοχής).

Το μεσημέρι ξεκινάει η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και η Αποκαθήλωση, ο πρώτος από τους δύο πολύωρους εκκλησιασμούς της Μεγάλης Παρασκευής.

Με ιδιαίτερη ταπεινότητα και ευλάβεια, σχεδόν δακρυσμένοι, μοναχοί βγάζουν το άχραντο σώμα του Κυρίου από το Σταυρό και γύρω στις τρεις το μεσημέρι το τοποθετούν στον Επιτάφιο. Βρίσκεται στολισμένος λιτά, αλλά «λουσμένος» από την αγάπη που «σκόρπισε» η θυσία του Θεανθρώπου, μέσα στο ναό. Μαυροφορεμένες φιγούρες με «χιονισμένα» γένια, καθισμένοι σε ξύλινα μικρά στασίδια ή γονατιστοί μπροστά από αυτά, προσευχόμενοι ζητούν τη μακροθυμία και τη συγχώρηση του σταυρωθέντα Χριστού. Σφίγγουν κάθε κόμπο από τα μεγάλα –τα κατοστάρια– κομποσχοίνια που κρατούν στα χέρια τους και εκλιπαρούν για το έλεός Του. Η Ακολουθία τελειώνει αργά το απόγευμα και οι μοναχοί αποσύρονται για λίγες ώρες στα κελιά τους. Λίγο αφότου μπει το Μεγάλο Σάββατο με το κοσμικό ρολόι, θα βρεθούν και πάλι στο ναό, για να ψάλλουν τα Εγκώμια και να κάνουν την περιφορά του Επιταφίου.

Η νύχτα έχει «αγκαλιάσει» το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής το Περιβόλι της Παναγιάς και μέσα στους ναούς των μοναστηριών το λιγοστό φως προέρχεται μόνο από κεράκια, κυρίως από αυτά που βρίσκονται μπροστά στο αναλόγιο των ψαλτών. Έχει ξεκινήσει η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου. Μοναχοί, με πάθος για την αγάπη του Χριστού και πόθο για τη λύτρωση που Εκείνος προσφέρει, ψάλλουν τα Εγκώμια. «Η ζωή εν τάφω», «Άξιον εστί», «Αι γενεαί πάσαι». Αυτές τις ψαλμωδίες που δεν είναι δυνατό να γράφτηκαν χωρίς τη μεσολάβηση του Αγίου Πνεύματος. Στην απόκοσμη ατμόσφαιρα τα βλέμματα είναι καρφωμένα στο πάτωμα και οι ψυχές «ξεχειλίζουν» από ανάγκη για συγχώρεση. Το μυαλό «βλέπει» την ευαλωτότητα της ανθρώπινης φύσης. Τα πόδια λυγίζουν και το σώμα σιγά-σιγά μαζεύεται και γονατίζει.

Με τον Επιτάφιο μπροστά και δίπλα τον ηγούμενο η πομπή μοναχών και λαϊκών βγαίνει από το ναό. Έχει ξεκινήσει η περιφορά του Επιταφίου. Οι ψαλμωδίες των Εγκωμίων και τα αναμμένα κεράκια στα χέρια, σαν μια θάλασσα φωτιάς που υμνεί τον Κύριο, γεμίζουν με «φως» στο σκοτάδι της νύχτας. Η περιφορά γίνεται στο προαύλιο του ναού και η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου συνεχίζεται μέχρι το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου.

Ανάσταση: Η νίκη της ζωής
Μετά από ολιγόωρη ξεκούραση και χωρίς ακόμα να ανοίξει η τράπεζα, ξεκινάει το μεσημέρι προς το απόγευμα του Μεγάλου Σαββάτου η Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, αυτήν που συνηθίζουμε να ονομάζουμε ως «Πρώτη Ανάσταση». Τα πένθιμα πρόσωπα έχουν αρχίσει δειλά – δειλά να γλυκαίνουν. Ο ναός γεμίζει με στρώματα από δάφνες, διάφορα λουλούδια και την όμορφη μυρωδιά των λεμονόφυλλων.

Γύρω στις 11:00 το βράδυ της ίδιας μέρας το τάλαντο χτυπάει, προκειμένου για μία ακόμα φορά μοναχοί και λαϊκοί να βρεθούν στο ναό του μοναστηριού. Είναι η ώρα να ξεκινήσει η Ακολουθία της Αναστάσεως. Διαβάζονται οι Πράξεις των Αποστόλων και ο ηγούμενος ανεβαίνει στο θρόνο. Μοιράζει λαμπάδες σε μοναχούς και λαϊκούς. Όλοι οι ιερείς είναι ενδεδυμένοι με τα χρυσά τους άμφια.

Το «Χριστός Ανέστη» ακούγεται δυνατά σε όλο το μοναστήρι και στέλνει παντού το ανέσπερο φως της Αναστάσεως του Κυρίου. Μοναχοί και λαϊκοί παίρνουν στα χέρια τα τάλαντα. Τα χτυπούν με όση δύναμη έχουν. Γυρνούν ολόκληρο το μοναστήρι και φωνάζουν δυνατά «Χριστός Ανέστη». Με όλη τη δύναμη της φωνής τους μεταδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα της νίκης της ζωής απέναντι στο θάνατο. Με την Ανάσταση του Χριστού, άλλωστε, ξεκίνησε η ζωή της Εκκλησίας Του.

Μέσα στο ναό είναι αναμμένα όλα τα φώτα. Οι πολυέλαιοι κουνιούνται πέρα-δώθε δυνατά. Οι ψαλμωδίες «πλημμυρίζουν» κάθε γωνιά, κάθε κόγχη του ναού. Η ιλαρή ακολουθία βαστάει για ώρες. Πρόσωπα χαμογελαστά, ψάλλοντας, πλησιάζουν το Ιερό για τη Θεία Κοινωνία. Θα πάρουν μέσα τους το Σώμα και το Αίμα του Αναστάντος Χριστού.

Έχει πλέον ξημερώσει για τα καλά η Κυριακή του Πάσχα και η τράπεζα είναι στρωμένη. Οι μυρωδιές μαγειρεμένου ψαριού κατακλύζουν το χώρο.

Με τον Εσπερινό της Αγάπης το Ευαγγέλιο αλλά και το «Χριστός Ανέστη» ακούγονται σε διάφορες γλώσσες. Θα συνεχίσει να ακούγεται χαρμόσυνα για 40 μέρες, μέχρι την εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου.

Πηγή:pontosnews.gr