Κορoνοϊός: Ανησυχία για τις «αναζωπυρώσεις» – Σύσκεψη σήμερα στο Μαξίμου

Τα πέντε σημεία-κλειδιά που κρίνουν το φετινό καλοκαίρι – Αγωνία για τα «ορφανά» κρούσματα – Σύσκεψη και στο υπ. Υγείας – Προβληματίζουν εστίες υπερμετάδοσης όπως τα πανηγύρια

Πέντε παράγοντες θα καθορίσουν την πορεία της Ελλάδας στο αχαρτογράφητο πεδίο του τουρισμού όπου εισήλθε από την 1η Ιουλίου. Τα εισαγόμενα κρούσματα κορωνοϊού, τα «ορφανά» κρούσματα δηλαδή χωρίς γνωστή πηγή μετάδοσης, οι ασυμπτωματικοί ασθενείς και η τυχόν «υπερμετάδοση» του ιού βρίσκονται στο μικροσκόπιο των ειδικών.

Τελευταίος αλλά κρισιμότερος όλων παράγοντας, κατά τους ειδικούς, είναι η τήρηση από τους πολίτες των μέτρων απόστασης, υγιεινής, προστασίας. Κάθε πράξη ή παράλειψη στην τήρηση των μέτρων γίνεται ένας επικίνδυνος κρίκος που ενώνει κρούσματα σε μία άλλοτε ορατή και άλλοτε αόρατη μολυσματική αλυσίδα κορωνοϊού.

Τις επόμενες δύο εβδομάδες – προς το τέλος Ιουλίου- εκτιμάται ότι θα φανεί πόσο μακριά εκτείνεται αυτή η αλυσίδα και ποια ήταν η επίπτωση των εισαγόμενων κρουσμάτων στη διασπορά της λοίμωξης Covid-19 στη χώρα.

Πρόκειται για μια πορεία πρωτόγνωρη λόγω του κορωνοϊού και, εκ των πραγμάτων, με κενά και αβεβαιότητες στον σχεδιασμό και στο ξεκίνημά της για την έναρξη της οποίας όμως οι επιστημονικές και υγειονομικές αρχές της χώρας κατέβαλαν -και συνεχίζουν να καταβάλλουν- τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια. Παράλληλα, δείχνουν όμως και καλά αντανακλαστικά, όπως επιβάλλουν τα συνεχώς μεταβαλλόμενα επιδημιολογικά δεδομένα για τον κορωνοϊό των άλλων χωρών.

Στο πλαίσιο αυτό ελήφθη την περασμένη Δευτέρα η απόφαση να μπει φρένο στον Προμαχώνα στους τουρίστες από τη Σερβία και την περασμένη Παραςκευή…. «χειρόφρενο» στους τουρίστες από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία – οι τελευταίοι θα εισέρχονται από αύριο στη χώρα μας εφόσον επιδεικνύουν αρνητικό τεστ για κορωνοϊό. Μάλιστα, το ίδιο «διαβατήριο» αρνητικού τεστ για τον ιό πιθανότατα θα επιδεικνύουν και οι τουρίστες στα αεροδρόμια σε περίπτωση που επιδεινωθεί η επιδημιολογική εικόνα και σε άλλες χώρες από τις οποίες υπάρχει ροή προς την Ελλάδα.

Ενδεικτικό της εγρήγορσης των αρμοδίων είναι οι συσκέψεις που έχουν προγραμματιστεί σήμερα, στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Υγείας με την Επιτροπή Λοιμωξιολόγων προκειμένου να συνεκτιμηθούν τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας μας και των άλλων χωρών προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις για τον τουρισμό.

Επίσης, θα αξιολογηθούν τα εγχώρια δεδομένα, όπως η διαφαινόμενη αναζωπύρωση σε Αττική και Θεσσαλονίκη, και μάλιστα με μικρό αριθμό «ορφανών» κρουσμάτων, όπως και η εστία της Δυτικής Μακεδονίας, με 37 κρούσματα από τα οποία τα 7 είναι ορφανά, για το ενδεχόμενο λήψης κάποιων μέτρων.

Για τις υγειονομικές αρχές της χώρας τα εισαγόμενα κρούσματα ήταν και είναι αναμενόμενα και το στοίχημα είναι ο γρήγορος εντοπισμός τους. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν έχουν προκαλέσει ανησυχία στους ειδικούς. Τον τρέχοντα μήνα έχουν καταγραφεί 229 κρούσματα σε τουρίστες επί συνόλου 398 κρουσμάτων στη χώρα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα εισαγόμενα περιστατικά εντοπίστηκαν στη βασική χερσαία πύλη της βόρειας Ελλάδας, στον Προμαχώνα, από όπου μπαίνουν στη χώρα κυρίως οι τουρίστες από τις βαλκανικές χώρες – στις τελευταίες σαρώνει το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού.

Πολλαπλάσια τα κρούσματα που δεν έχουν εντοπιστεί

«Είναι ανησυχητικό ότι καταγράφονται με σταθερή ροή εισαγόμενα κρούσματα κορωνοϊού. Δοκιμάζονται με αμείωτο ρυθμό τα αντανακλαστικά των αρμοδίων υγειονομικών αρχών. Πρέπει να μπορέσουν να διαγνώσουν εγκαίρως τα κρούσματα στις πύλες εισόδου, να έχει αποτέλεσμα η ιχνηλάτηση στις επαφές του κρούσματος, να είναι αποτελεσματικά τα μέτρα περιορισμού ή καραντίνας, να τηρούνται τα μέτρα προστασίας, και να μην γίνει διασπορά κρουσμάτων στην επικράτεια. Σε διαφορετική περίπτωση, η κατάσταση γίνεται όλο και πιο δύσκολη» λέει ο αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Δημήτρης Παρασκευής.

Μάλιστα, επισημαίνει πως η επιδημιολογική εικόνα δεν είναι πλήρης ως προς τον αριθμό των κρουσμάτων: «Δεν είμαστε ακόμη σε θέση να κάνουμε την εκτίμηση με βάση τα μαθηματικά μοντέλα πόσα αδιάγνωστα θετικά κρούσματα στην κοινότητα αναλογούν στον αριθμό εκείνων που εντοπίζονται, αν πχ σε κάθε 1 θετικό κρούσμα αντιστοιχούν άλλα 10 αδιάγνωστα. Το βέβαιον είναι πως πέρα από τα θετικά κρούσματα που εντοπίζονται και καταγράφονται, υπάρχουν πολλαπλάσια κρούσματα στη χώρα μας» εξηγεί ο ειδικός.

Οι επιστήμονες παρακολουθούν με αμείωτη προσοχή κι ενδιαφέρον τη σταθερή ροή εισαγόμενων κρουσμάτων και επικεντρώνονται περισσότερο από τα ποσοτικά στα ποιοτικά δεδομένα, πχ αν εντοπίζονται σε οικογένεια, σε γκρουπ, πώς απλώνονται στον χρόνο, από ποιες χώρες προέρχονται οι θετικοί στον κορωνοϊό τουρίστες. Παρακολουθούν συνεχώς την ευρύτερη επιδημιολογική εικόνα στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο, την Ευρώπη, και είναι έτοιμοι να ελέγξουν τη ροή των εισαγόμενων κρουσμάτων.

Με δεδομένη την εισαγωγή των κρουσμάτων αυτό που τους ενδιαφέρει είναι η ταυτότητά τους καθώς και η αναλυτική ιχνηλάτηση, να μπορέσουν να αποτυπώσουν τις διαδρομές του κορωνοϊού και τη συσχέτισή του με κύκλο προσώπων γύρω από το κρούσμα.

Διαφαινόμενη αύξηση στα «ορφανά» κρούσματα

Τα «ορφανά», δηλαδή εκείνα τα κρούσματα για τα οποία δεν είναι σαφής ή γνωστή η πηγή προέλευσης ή μετάδοσης, αποτελούν τον δεύτερο κρίσιμο παράγοντα της πορείας της επιδημίας.

«Αυτό που κοιτάμε πάντα είναι η προέλευση των κρουσμάτων, κι εστιάζουμε στα κρούσματα που δεν ξέρουμε πώς προέκυψαν. Αυτά δείχνουν πιο εκτεταμένη, «αόρατη»εξάπλωση στην κοινότητα. Σημαίνει ότι δεν ξέρουμε από πού μολύνονται πολλοί άνθρωποι. Ακόμη και μικρός αριθμός ορφανών σημαίνει εκτεταμένη διασπορά που δεν έχει διαγνωστεί. Το όριο είναι τα 20-25 «ορφανά» κρούσματα την ημέρα. Όταν αυξάνονται και όταν πλησιάζουν τα 50 ημερησίως σημαίνει συναγερμός» εξηγεί ο επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Γκίκας Μαγιορκίνης.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για τα «ορφανά» κρούσματα, παρότι διαφαίνεται μια αυξητική τάση, ο αριθμός τους απέχει ακόμη από το όριο των 20-25 ανά ημέρα. Το γεγονός πάντως ότι τα περισσότερα «ορφανά» εντοπίζονται στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη όπου τις τελευταίες τέσσερις ημέρες έχουν εντοπιστεί 29 και 21 κρούσματα, αντιςτοίχως δημιουργεί κύμα ανησυχίας και προβληματισμού που δεν αποκλείεται να οδηγήσει και σε νέα μέτρα για τον έλεγχο της διασποράς του κορωνοϊού.

Κάποοι ειδικοί ήδη εισηγούνται την αναστολή λειτουργίας εκδηλώσεων όπως τα πανηγύρια ή ανάλογες εκδηλώσεις που είναι επικίνδυνο να μετατραπούν σε εστίες υπερμετάδοσης.

Πολλοί οι ασυμπτωματικοί ασθενείς

Οι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον πως η προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης του κορωνοϊού γίνεται ακόμα δυσκολότερη λόγω των ασυμπτωματικών ασθενών, εκείνων δηλαδή που είναι φορείς του κορωνοϊού και μπορεί να τον μεταφέρουν χωρίς να το γνωρίζουν.

Οι ηλικιωμένοι έχουν μικρότερες πιθανότητες να είναι ασυμπτωματικοί. Ταυτόχρονα, επειδή συνήθως νοσούν πιο σοβαρά, χρειάζονται νοσηλεία με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δική τους επιβάρυνση αλλά και του συστήματος υγείας. Αντίθετα, οι νεώτεροι έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι ασυμπτωματικοί – και μάλιστα όσο πιο μικρή είναι η ηλικία, τόσο πιθανότερο είναι να αποτελούν ασυμπτωματικούς φορείς του κορωνοϊού.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών για το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου, μεγάλο ποσοστό των τουριστών που πέρασαν τις πύλες εισόδου της χώρας ήταν ασυμπτωματικοί. Ο εντοπισμός τους έγινε με τον «έξυπνο» δειγματοληπτικό έλεγχο. Ωστόσο, είναι βέβαιον ότι παρά τους χιλιάδες ελέγχους που γίνονται, δεν μπορούν να εντοπιστούν όλοι οι ασυμπτωματικοί ασθενείς ώστε να απομονωθούν και να αναρρώσουν.

Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης των ασυμπτωματικών είναι η τήρηση απόστασης και μέτρων υγιεινής και η χρήση μάσκας έναντι όλων, εφόσον δεν μπορεί να γνωρίζουμε ποιος είναι και ποιος όχι φορέας του κορωνοϊού. Μάλιστα, οι ειδικοί επισημαίνουν πως αυτοί οι κανόνες πρέπει να τηρούνται πρωτίστως από τους ηλικιωμένους ή τους ευπαθείς λόγω ασθένειας πολίτες, καθώς αυτοί κινδυνεύουν περισσότερο εάν εκτεθούν στο αόρατο μολυσματικό πεδίο των ασυμπτωματικών ασθενών.

Το κοντινό ενδεχόμενο μιας υπερμετάδοσης

Εξαιρετικά κρίσιμος παράγοντας για τη συνολική διασπορά του κορωνοϊού θεωρούνται οι εστίες υπερμετάδοσης, δηλαδή οι χώροι εκείνοι όπου λίγοι μπορούν να μεταδώσουν τον κορωνοϊό σε πολλούς.

Μελέτες έχουν δείξει πως σε τέτοιους χώρους, κυρίως κλειστούς αλλά και ανοιχτούς, όπου υπάρχει συγχρωτισμός οι λίγοι «υπερμεταδότες» αφήνουν σταγονίδια με ιικό φορτίο, χωρίς καν να χρειαστεί να βήξουν.

Πρόσφατη μελέτη σε κλειστούς χώρους του Χονγκ Κονγκ, κατέδειξε ότι από ένα σύνολο 346 κρουσμάτων που καταγράφηκαν τοπικά, τα 196 συνδέονταν με μόλις έξι εστίες υπερμετάδοσης, με τις κυριότερες να είναι αφορούν ναούς, δείπνα και χώρους διασκέδασης. Συνολικά, μόλις το 20% των περιστατικών (όλα σχετιζόμενα με κοινωνικές συναθροίσεις) ευθυνόταν για το 80% των κρουσμάτων. Και στην Ελλάδα κηδείες ή κοινωνικά συμβάντα αποτέλεσαν εστίες υπερμετάδοσης κατά το πρώτο διάστημα της πανδημίας, όπως πχ στην Καστοριά, όπου η συρροή κρουσμάτων αποκαλύφθηκε μετά από μια κηδεία.

Πλέον οι εστίες υπερμετάδοσης είναι ενεργείς σε όλη τη χώρα, από τα πανηγύρια και τα γλέντια που διοργανώνονται στην περιφέρεια μέχρι τα μπαρ όπου διασκεδάζουν σε ανεξέλεγκτο συγχρωτισμό εκατοντάδες άνθρωποι.

«Φοβάμαι ότι μπορεί να συμβεί το φαινόμενο μιας υπερμετάδοσης. Είναι θέμα χρόνου να έχουμε το μεγάλο ατύχημα δηλαδή ξαφνικά μια συρροή δεκάδων ή εκατοντάδων κρουσμάτων μετά από ένα τέτοιο γεγονός υπερμετάδοσης» λέει ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Νίκος Σύψας, διερωτώμενος πως θα νιώσουν οι διοργανωτές μιας τέτοιας εκδήλωσης πρόσφορης για υπερμετάδοση κορωνοϊού αν αρρωστήσουν 10 άτομα από αυτή την εκδήλωση ή αν πεθάνει κάποιος.

Η τήρηση των μέτρων

Ο πιο κρίσιμος παράγοντας για τη μείωση της διασποράς της νόσου είναι κατά τους ειδικούς η τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας και υγιεινής.

«Τώρα βλέπουμε ότι αυξάνονται τα εγχώρια κρούσματα. Ήταν όμως θέμα χρόνου να συμβεί αυτό. Στο Ισραήλ που χαλάρωσαν υπερβολικά μετά την αρχική τους επιτυχία έχουν πλέον ένα δεύτερο κύμα της νόσου. Πρέπει να ανησυχήσουμε πολύ; Όχι αν α) αρχίσουμε να τηρούμε τα μέτρα: μάσκες, φυσική απόσταση, μέτρα υγιεινής, β) προστατεύουμε τις ευπαθείς ομάδες και τους ηλικιωμένους», γράφει σε ανάρτησή του στο facebook ο καθηγητής του London School of Economics και εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στους Διεθνείς Οργανισμούς για θέματα που αφορούν στην πανδημία, Ηλίας Μόσιαλος, δίνοντας το στίγμα για το τι πρέπει να πράξουν (και) οι Έλληνες στη νέα αυτή καθημερινότητα με τους κανόνες υγιεινής, απόστασης, προφύλαξης.

Προσθέτει ότι έχει επίσης σημασία η ποιοτική ανάλυση των κρουσμάτων. «Αν δεν έχουμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων στις ευπαθείς ομάδες, τότε δεν θα έχουμε μεγάλο πρόβλημα» εξηγεί.«Αν όμως αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των κρουσμάτων, αυτό θα έχει ως συνέπεια την αύξηση της πιθανότητας διασποράς της νόσου στις ευπαθείς ομάδες. Επανερχόμαστε επομένως στα βασικά γιατί έχουμε ακόμη χρόνο για να αποφύγουμε τη μεγάλη διασπορά της νόσου. Να εφαρμόσουμε όλοι μας τα μέτρα. Και κυρίως τα δημόσια πρόσωπα» καταλήγει.